dağılmaq

dağılmaq
f.
1. Sökülmək, uçulmaq, altüst olmaq, xaraba halına gəlmək. Daşqın zamanı bəndlər dağıldı. Zəlzələdən çoxlu ev dağılmışdır. Körpü seldən dağıldı. // Bərbad hala gəlmək, pozulmaq. Təsərrüfat dağıldı.
2. Çox işlənməkdən, geyilməkdən, sürtülməkdən yaramaz hala gəlmək, cırılmaq, yırtılmaq, parça-parça olmaq. Ayaqqabı dağılmışdır.
3. Darmadağın olmaq, məhv olmaq, ortadan çıxmaq, öz varlığını itirmək, süqut etmək. <Aslan bəy:> . . Bütün dünya dağılsa da, dediyini edəcək, gələcəyəm söylədisə, ölsə, qalsa gələcək. C. C.. Qoşunun başçısı ölsə də, möhkəm qoşun dağılmaz. M. Hüs..
4. məc. Yavaş-yavaş seyrəkləşərək, yayılaraq yox olmaq, çəkilib getmək. Duman dağıldı. // məc. Puç olmaq, boşa çıxmaq, baş tutmamaq, alt-üst olmaq. Bütün ümidlərim dağıldı.
5. Pərakəndə halda, necə gəldi ora-bura tökülmək. Muncuqlar qırılıb yerə dağıldı. Un kisədən dağıldı.
6. Tökülmək, o tərəf-bu tərəfə axıb getmək. Su dağıldı. Süd dağıldı.
7. Pərakəndə halda tökülmək. <Güllü nənənin> qar kimi dümağ pırtlaşıq saçları mütəkkənin üstünə dağılmışdı. S. R..
8. məc. İflas etmək, vardan-yoxdan çıxmaq, kasıblaşmaq. <Məşədi İbad:> A kişi, vallah, mən dağıldım, mən söküldüm, mən bu qədər pulu haradan alım verim. Ü. H..
9. Müxtəlif tərəflərə getmək, hərə bir yana getmək, çəkilib getmək, dağılışmaq (bir yerə yığılmış çoxlu adamlar, quşlar və s. haqqında). Veylabad şəhəri elə bil dəyişmişdi. Hərə bir tərəfə qaçıb dağılmaqda idi. Ç.. . . Xəlfə cibinə tökdüyü noğul-badamdan soldatların və Əlirzanın ovcuna basırdı. Bundan sonra hərə öz evinə dağılırdı. . H. S.. Şirinlik içilən axşam qonaqlar mübarəkbadlıq edib dağıldı. M. C..
10. Yayılmaq, intişar etmək. Üç minə yavuq nüsxəmiz Krım, Qazan, Orenburq və qeyri şimali müsəlman şəhərlərində və kəndlərində dağılır. C. M..
11. Səpələnmək. Maşınlar, insanlar dağılır düzə; Çoxalır səhrada gediş-gəliş də. S. V..
12. Qurtarmaq, sona çatmaq, tamam olmaq, öz işini qurtarmaq (məclis, iclas və s. haqqında). <Şah> əfradi-məclisi mürəxxəs etdi. Məclis dağıldı. M. F. A.. Bir az əvvəl bulaq başındakı arvad yığıncağı dağılmışdı. Ə. Vəl..
13. Əmr şəklində: dağılsın! – xaraba qalsın! məhv olsun! alt-üst olsun! (qarğış). Dağlarda talam qaldı; Biçmədim, lalam qaldı; Dağılsın qürbət ölkə; Orda bir balam qaldı. (Bayatı).

Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. 2009.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Look at other dictionaries:

  • dağılma — «Dağılmaq»dan f. is …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • darmadağın — dağıtmaq (etmək) – 1) tamamilə dağıtmaq, məhv etmək; 2) tamamilə məğlub etmək; 3) məc. alt üst etmək, puça çıxarmaq, puç etmək, dağıtmaq. Qızın bu sözü yenə də mənim fikrimi darmadağın etdi. M. S. O.. Darmadağın edilmək – 1) tamamilə dağıdılmaq,… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • huş — is. <fars.> 1. Diqqət, fikir. . . Bir iskamyada oturan oğlanın huşunun yarısı müəllimdə olanda, yarısı da yanındakı qızda olacaq. . C. M.. <Dərviş:> Huşum və bədənim ləmsləşdi, pozğunlaşdı, özümü duymaz oldum. . A. D.. Huşa getmək –… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • könül — is. şair. 1. Qəlb, ürək (mənəvi mənada). Könlümün sevgili məhbubu mənim; Vətənimdir, vətənimdir, vətənim. A. S.. <Ağarəsul> . . işi yubatmayıb həmin saat könlündəki məhəbbəti qıza söylədi. . . E. Sultanov. // məc. Obrazlı təşbehlərdə,… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • tar-mar — sif. 1. Bir birinə qarışmış, dolaşıq, nizamsız, qarışıq; pərişan. <Süleyman Əsgərə:> Nədir sənin dərdin, bu nə ah zardır; Nədir sənin fikrin belə tar mardır. Ü. H.. Məzar. . . Şaxta kəsir, o tənha xəyal; Yönəlir yoluna fikri tar mar. M. R …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • tifaq — is. <ər.> 1. Ailə ocağı, dudman, yurd. Ə. Haqverdiyevin «Dağılan tifaq» draması. – <Yaşlı kişi:> Bizim əvvəlki illərdəki tifaqımızdan bir əsər qalmayıb, tamamilə dağılmışdı. S. H.. Tifaqı dağılmaq – asudə, firavan həyatı pozulmaq,… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • uçmaq — 1. f. 1. Qanadlar vasitəsilə havada hərəkət etmək, havaya qalxıb getmək, havada gəzmək. Havada quşlar uçur. – Hələ tamam qurumamış yağış gölləri; Üzərində bulud bulud uçur milçəklər. S. V.. Dağın baş tərəfinə yaxın bir yerdə qartallar uçurdu. M.… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • yer — is. 1. Üzərində sakin olduğumuz planet: Yer kürəsi (bu mənada böyük hərflə). Ay Yerin peykidir. Yerlə Günəş arasında 150 milyon kilometr məsafə var. Yer Günəş ətrafında fırlanır. 2. Quru (su səthi müqabili). Dənizdən yer görünmürdü. 3. Yer… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • bəəc — olmax: (Qax) dağılmaq …   Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti

  • dırnex’ — dırneyi dağılmax: (Naxçıvan) evi dağılmaq (qarğış). – Səni görim dırneyin dağılsın, ə mərdimazar …   Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”